Dubrovnik, gelegen aan de zuidkust van de Adriatische Zee, is een van de belangrijkste historische en culturele centra van Kroatië. Het werd in de 7e eeuw opgericht als een kleine nederzetting door vluchtelingen uit de Romeinse stad Epidaurum (het huidige Cavtat) die waren gevlucht voor de Slavische en Avar invasies. Volgens de legende vestigden de vluchtelingen zich op een klein eiland genaamd Laus, wat "rots" betekent in het Grieks. In de loop der tijd versmolt het eiland Laus met het vasteland, en de nieuwe nederzetting kreeg de naam Ragusa, naar het Latijnse woord voor rots. Andere theorieën gaan ervan uit dat Dubrovnik zelfs nog eerder werd gesticht.
In de 12e eeuw ontwikkelde Dubrovnik zich tot een belangrijk handelscentrum. Dankzij de gunstige geografische ligging werd de stad een belangrijk knooppunt voor de handel tussen Oost en West. De mensen van Dubrovnik ontwikkelden een krachtige vloot die de Adriatische Zee en de Middellandse Zee domineerde. Handelsverbindingen met veel landen in Europa en het Midden-Oosten brachten welvaart en rijkdom naar de stad.
Tijdens de Middeleeuwen stond Dubrovnik onder de bescherming van Byzantium, later onder het bewind van de Noormannen, de Republiek Venetië en uiteindelijk Hongarije. In 1358 vestigde de Republiek Dubrovnik zijn autonomie met het Verdrag van Zadar en werd het formeel erkend als een onafhankelijke republiek onder de nominale bescherming van de Hongaarse-Kroatische koning. De Republiek Dubrovnik bestond tot 1808, toen Napoleon deze afschafte.
Door de eeuwen heen stond Dubrovnik bekend om zijn diplomatie en zijn vermogen om zijn onafhankelijkheid te behouden door middel van onderhandeling en handel. De stad was uitzonderlijk multicultureel, wat tot uiting kwam in zijn architectuur, kunst en dagelijks leven. Het Dubrovnik Statuut van 1272 was een van de eerste juridische documenten in Europa die het leven in de stad reguleerde en de burgerrechten beschermde.
De grote aardbeving van 1667 was een catastrofe voor Dubrovnik, waarbij een groot deel van de stad werd verwoest en veel slachtoffers vielen. Echter, Dubrovnik herbouwde zichzelf dankzij zijn handelsnetwerk en internationale connecties. De reconstructie leidde tot een barokke revival die veel gebouwen en kerken hun huidige uiterlijk gaf.
Tegen het einde van de 18e eeuw ondervond Dubrovnik een achteruitgang door veranderingen in handelsroutes en concurrentie van andere handelsmachten. De troepen van Napoleon bezetten de stad in 1806; twee jaar later, in 1808, werd de Republiek Dubrovnik ontbonden. Na de nederlaag van Napoleon werd Dubrovnik onderdeel van het Koninkrijk Dalmatië binnen de Habsburgse Monarchie, een status die het behield tot het einde van de Eerste Wereldoorlog. Na de Eerste Wereldoorlog en de ontbinding van de Habsburgse Monarchie werden Kroatië en zijn gebieden onderdeel van het Koninkrijk der Serviërs, Kroaten en Slovenen, later bekend als het Koninkrijk Joegoslavië. Na de Tweede Wereldoorlog werd Dubrovnik onderdeel van Kroatië als een van de zes republieken van het socialistische Joegoslavië.
Dubrovnik had een immense invloed op de Kroatische cultuur en literatuur. De stad was een centrum van intellectueel, artistiek en cultureel leven, en haar literaire en culturele erfgoed blijft tot op de dag van vandaag inspireren. Dubrovnik heeft Kroatië vele prominente schrijvers, kunstenaars en intellectuelen gegeven wiens werken en bijdragen de rijke geschiedenis en culturele identiteit van de stad weerspiegelen. Enkele van de meest bekende persoonlijkheden uit Dubrovnik zijn:
Marin Držić (1508-1567)
De meest beroemde Kroatische toneelschrijver en komedieschrijver van de Renaissance, hij schreef komedies zoals "Dundo Maroje" en "Skup," die de sociale en politieke kwesties van zijn tijd bekritiseerden en zeer populair waren bij het publiek.
Ivan Gundulić (1589-1638)
Gundulić is een van de belangrijkste barokpoëten in de Kroatische literatuur. Zijn meest beroemde werk, het epische "Osman," viert vrijheid en heldendom. De "Hymne aan de Vrijheid," een onderdeel van Gundulić's toneelstuk "Dubravka," is nog steeds een symbool van vrijheid en patriottische geest.
Junije Palmotić (1607-1657)
Hij was een dichter en toneelschrijver die historische drama's en epieken schreef, waaronder werken zoals "Pavlimir" en "Cristijada."
Rudjer Bošković (1711-1787)
Hoewel hij beter bekend is als wetenschapper, was Bošković ook een filosoof en dichter. Zijn werken beïnvloedden het denken in de natuurwetenschappen en de filosofie.
De oorlog in de jaren '90
De oorlog begon na de ineenstorting van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië, toen Kroatië en Slovenië op 25 juni 1991 hun onafhankelijkheid verklaarden. De oorlog werd uitgevochten tussen Kroatië en het Joegoslavische Volksleger (JNA), dat volledig onder controle stond van Servië en werd gesteund door Servische en Montenegrijnse paramilitaire eenheden. Volgens de volkstelling van 1991 die aan de oorlog voorafging, bestond de bevolking van Dubrovnik voor 77,5% uit Kroaten, wat duidelijk maakte dat de poging om Dubrovnik te veroveren uitsluitend gemotiveerd was door de wens om Kroatisch grondgebied te veroveren. Tijdens de belegering werd Dubrovnik onderworpen aan heftige aanvallen en bombardementen. De historische kern van de stad, die onder bescherming van UNESCO staat, leed aanzienlijke schade. Culturele en historische monumenten zoals stadsmuren, paleizen en kerken werden aangevallen en beschadigd of vernietigd.
De belegering duurde tot het einde van 1991, met de stad onder constant vuur en afgesloten aanvoerroutes. De burgerbevolking leed onder een gebrek aan voedsel, water en medische benodigdheden. De internationale gemeenschap veroordeelde de aanvallen, en Dubrovnik werd een symbool van de weerstand en het lijden van het Kroatische volk tijdens de oorlog.
De belegering van Dubrovnik eindigde formeel begin 1992, toen Kroatische troepen de belegering doorbraken en de verdedigingslinie rond de stad stabiliseerden. Tegen het einde van het jaar was het grootste deel van het achterland van Dubrovnik bevrijd en trok het JNA zich terug.
De internationale gemeenschap, inclusief UNESCO, steunde de restauratie van het historische stadscentrum van Dubrovnik. De stad herwon geleidelijk zijn glans en werd opnieuw een populaire toeristische bestemming.
Dubrovnik vandaag
Vandaag de dag is Dubrovnik een van de meest bezochte toeristische bestemmingen in de Middellandse Zee. Het staat bekend om zijn prachtige oude stad, die in 1979 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst werd geplaatst. De stad is ook bekend om zijn culturele erfgoed, festivals en populariteit als filmlocatie voor films en series.
De geschiedenis van Dubrovnik weerspiegelt een rijke en complexe verleden dat de unieke cultuur en identiteit van de stad heeft gevormd. Een symbool van vrijheid, handel en diplomatie, blijft Dubrovnik een blijvend monument voor menselijke veerkracht en vooruitgang.