Prvi svetski rat, poznat i kao Veliki rat, bio je obeležen raznim bitkama koje su promenile istoriju. Ogromna razmera, velike gubitke i pojavu novih vojnih strategija i tehnologija karakterisale su ove bitke. U ovom članku ćemo pogledati neke od ključnih bitaka u Prvom svetskom ratu, šta su značile za istoriju i zašto se i dalje smatraju među najvažnijim događajima u vojnoj istoriji.
1. Bitka na Marni (1914)
Pregled: Prva bitka na Marni, koja je trajala od 6. do 12. septembra 1914. godine, bila je ključna bitka na početku Prvog svetskog rata koja je okončala nemačku ofanzivu u Francusku i uvela rovovski rat.
Značaj: Ova bitka označila je prekretnicu koja je sabotirala nemački Šlifenov plan čiji je cilj bio brza pobeda kroz Belgiju u Francusku. Kontraofanziva savezničkih snaga potisnula je Nemce, terajući ih iz Francuske i u dugotrajnu tešku pat poziciju na Zapadnom frontu.
2. Bitka kod Verduna (1916)
Pregled: Bitka kod Verduna odigrala se između 21. februara i 18. decembra 1916. godine i bila je jedna od najdužih i najskupljih bitaka u Prvom svetskom ratu koja se vodila između francuskih i nemačkih vojski u severoistočnoj Francuskoj.
Značaj: Verdun je personifikovao odlučnost i otpornost francuskih vojnika. Više od tri četvrtine miliona vojnika je poginulo ili ranjeno tokom ove bitke. Verdun je stoga postao sinonim za francuski patriotizam protiv nemačke agresije.
3. Bitka na Somi (1916)
Pregled: Od 1. jula do 18. novembra 1916. godine, Kampanja na Somi predstavlja jednu od glavnih bitaka tokom Prvog svetskog rata u kojoj su britanske i francuske trupe napale nemačke pozicije duž fronta od petnaest milja u severnoj Francuskoj.
Značaj: Ova bitka je posebno poznata po ogromnom broju žrtava, posebno na prvi dan, koji ostaje najkrvaviji dan u britanskoj vojnoj istoriji sa više od 57.000 žrtava. Bitka na Somi označila je uvođenje tenkova u ratovanje i istakla jezivu stvarnost rovovskog rata.
4. Bitka kod Galipolja (1915-1916)
Pregled: Kampanja na Dardanelima trajala je od 25. aprila do 9. januara 1916. godine i bila je jedna od glavnih ofanziva na Galipolju u Turskoj. Britanske, francuske, australijske i novozelandske snage su takođe učestvovale jer su želele da zauzmu osmansku prestonicu Konstantinopol (Istanbul).
Značaj: Kampanja je bila saveznički poraz, ali veliki trijumf za Osmansko Carstvo. Istaknula je teškoće sa kojima se suočavaju amfibijske operacije i imala dugotrajni društveni i kulturni uticaj na Australiju i Novozeland; događaji se obeležavaju na ANZAC dan svake godine.
5. Bitka kod Jutlanda (1916)
Pregled: Između 31. maja i 1. juna 1916. godine odigrala se bitka koja se smatra najvećom pomorskom bitkom tokom Prvog svetskog rata poznatom kao Bitka kod Jutlanda, u kojoj su učestvovali Velika flota Britanske kraljevske mornarice i Visoka flota Imperijalne nemačke mornarice.
Značaj: I pored taktičke izjednačenosti koja je rezultirala time da obe strane proglase pobedu, ova bitka je potvrdila britansku nadmoć nad Nemačkom na moru, čineći nemačku mornaricu uglavnom neoperativnom tokom ostatka rata, dok je takođe označila vrhunac za bojne brodove.
6. Bitka kod Pasšendalea (1917)
Uvod: Ova bitka, koja se takođe naziva Treća bitka kod Jpresa, odigrala se unutar Jpreskog salienta u Belgiji od 31. jula do 10. novembra 1917. godine.
Važnost: Rat se pamti po izuzetno strašnim uslovima koji su uključivali stalnu kišu i blato koje je potpuno progutalo vojnike, konje i opremu. Na kraju, saveznici su zauzeli selo Pasšendale, ali po visokoj ceni jer je bilo stotine hiljada žrtava.
7. Bitka kod Kambrea (1917)
Uvod: Britanska vojska je koristila tenkove u velikoj meri u bitci poznatoj kao Kambre koja se odigrala između 20. novembra i 7. decembra 1917. godine.
Značaj: Tenkovi su pokazali svoju sposobnost da probiju ukopane pozicije i zauvek transformišu ratovanje tokom Kambrea. Iako se inicijalne dobitke nije moglo u potpunosti iskoristiti, borba je otkrila transformacione taktike ratova, čime je postavljena nova važnost za oklopne jedinice.
8. Prolećna ofanziva (1918)
Pregled: Može se nazvati Prolećnom ofanzivom ili Ludendorff ofanzivom, pošto je to bila serija nemačkih napada na Zapadnom frontu između marta i jula 1918. godine.
Značaj: Ovo je bio poslednji pokušaj Nemačke da pobedi u ratu pre punog dolaska američkih snaga. Nakon ranih uspeha, kontra-napadi saveznika doveli su do iscrpljenosti i povlačenja Nemačke, što je na kraju omogućilo završne ofanzive saveznika.
9. Ofanziva stotinu dana (1918)
Pregled: Može se opisati kao serija savezničkih ofanziva koja je trajala od 8. avgusta do 11. novembra, koja je konačno prekinula zastoj i dovela do kraja rata.
Značaj: Neprekidan napredak savezničkih sila, koji su se sastojali od koordinisanih ofanziva podržanih tenkovima, avionima itd., naterao je nemačku vojsku na kontinuirano povlačenje, što je sve završilo potpisivanjem primirja 11. novembra 1918. godine.
Bitke vođene tokom Prvog svetskog rata bile su odlučujući momenti koji su odredili konačni ishod sukoba i koje su takođe imale duboke i trajne posledice za vojnu strategiju i globalnu politiku. Svaka od ovih važnih bitaka Prvog svetskog rata pokazala je hrabrost, istražila ideju rata kao borbe za opstanak i pokazala ljudima koliko je ratovanje bilo strašno u to vreme. Tako, poznavanje ovih sukoba će pružiti složenije razumevanje dubine na kojoj je zasnovan Veliki rat.