Shtetet e Bashkuara ishin një mikpritës për Albert Einstein gjatë viteve të tij të fundit ndërsa ai vazhdoi të bënte kontribute në fizikë dhe mbeti i angazhuar politikisht dhe socialisht. Ky artikull shqyrton fazën e fundit të jetës së Einstein, vdekjen e tij dhe trashëgiminë e tij të përjetshme. Lexoni më tej dhe zbuloni më shumë rreth pjesës përfundimtare në historinë e jetës së një gjeniu.
Vitët në Princeton në fund
Në vitin 1933, me regjimin nazist që po fitonte fuqi dhe situatën politike në Gjermani që po përkeqësohej, Albert Einstein u largua për në Amerikë. Ai mori një pozicion pune në Institutin për Studime të Avancuara që ndodhej në Princeton, New Jersey, ku do të kalonte pjesën tjetër të ditëve të tij.
Aktiviteti shkencor i ndërthurur me angazhimin social përcaktoi vitet e mëvonshme të jetës së Einstein. Pavarësisht se ishte i avancuar në moshë, ai mbeti thellësisht i angazhuar në punën e tij dhe kërkonte njohuri në lidhje me funksionimin e universit. Vëmendja e tij ishte e drejtuar drejt teorisë së fushës të unifikuar – një projekt ambicioz me qëllim të unifikimit të elektromagnetizmit me gravitetin në një kornizë teorike, megjithatë ky objektiv nuk u arrit nga ai, por la bazat për përpjekjet shkencore të së ardhmes.
Avokimi dhe angazhimi politik
Ndërsa ishte në Princeton, Einstein u bë një mbështetës i fortë i të drejtave civile, i cili gjithashtu foli kundër nacionalizmit dhe racizmit. Ndër aktivitetet e tjera në të cilat ai mori pjesë ishin anëtarësimi në NAACP (Asociata Kombëtare për Avancimin e Njerëzve me Ngjyrë) dhe krijimi i një miqësie të jashtëzakonshme me liderin afro-amerikan që luftonte për barazi, W.E.B Du Bois.
Armët bërthamore ishin një gjë tjetër që Einstein luftoi me pasion gjatë gjithë jetës së tij. Pas angazhimit në krijimin e bombës atomike duke nënshkruar letrën e njohur drejtuar Presidentit Franklin D Roosevelt, ku qeveria e SHBA-së u inkurajua të vazhdojë kërkimin bërthamor; më vonë ai fushatizoi pa u lodhur për çmilitarizimin kundër këtyre armëve duke thënë se ato janë të rrezikshme jo vetëm kur përdoren, por edhe kur posedohen, me shumë rreziqe të panevojshme të lidhura me to, veçanërisht duke marrë parasysh pasojat katastrofike që mund të lindin nga përdorimi i tyre aksidental ose të qëllimshëm kudo, në çdo kohë! Komiteti Emergjent i Shkencëtarëve Bërthamorë, i cili kishte si objektiv ndalimin e përhapjes së teknologjisë së armëve bërthamore ndërsa promovonte përdorimin paqësor të energjisë, e nisi këtë luftë.
Jeta private dhe shëndeti
Luajtja e violinës, vela dhe kalimi i kohës me miqtë si dhe kolegët ishin disa nga kënaqësitë e thjeshta që Einstein shijonte në jetën e tij personale. Pavarësisht se ishte i njohur në mbarë botën, ai kurrë nuk jetoi në mënyrë luksoze, duke vlerësuar përpjekjet intelektuale mbi sipërmarrjet për të bërë para, madje edhe më shumë pasi ai e kuptoi se pasuria nuk është e barabartë me lumturinë, gjithashtu lejon që një njeri të mendojë lirshëm pa asnjë kufizim financiar, duke e çuar atë drejt zbulimeve më të mëdha.
Me kalimin e kohës, edhe gjendja fizike e Albertit u përkeqësua; shumë sëmundje e sulmuan atë, përfshirë aneurizmën abdominale aortike, e cila përfundimisht mori edhe jetën e tij. Megjithatë, pavarësisht këtyre sëmundjeve, Einsteini vazhdoi të mbetet aktiv mendërisht, duke vazhduar punën mbi teoritë shkencore deri në frymën e fundit.
Vdekja e Albert Einstein
më 17 prill 1955, për shkak të çarjes së enës së brendshme të barkut (aneurizma abdominale aortike), Alberti filloi të përjetonte gjakderdhje të brendshme si rezultat. Ai u pranua në Spitalin Princeton, ku kirurgët rekomanduan operacion, por ai e refuzoi duke thënë se kishte jetuar mjaftueshëm dhe ishte gati për vdekje në çdo moment; “Do të doja të vdes kur të ndiej se dua të vdes – nuk ka nevojë për të zgjatur jetën time artificialisht pasi gjithçka ka përfunduar.” Këto fjalë u thanë nga ai pak para se të kalonte në përjetësi gjatë gjumit, në orët e hershme të mëngjesit më 18 prill 1955, në moshën 76 vjeçare. Ndërsa ky ngjarje shënoi fundin e një epoke, ajo që ai arriti si shkencërisht ashtu edhe socialisht mbetet e rëndësishme deri më sot midis njerëzve në të gjithë botën.
Pasardhësit e Albert Einstein
Edhe pas vdekjes së tij, ndikimi i Einstein vazhdon të rritet në të gjithë globin. Teoritë e tij shkencore, të cilat përfshijnë kryesisht teorinë e relativitetit, transformuan njohuritë tona mbi hapësirën dhe kohën, përveçse janë parime themelore në fizikën e sotme. Përveç arritjeve të këtyre përparimeve shkencore, ai i përkushtoi vetes për paqen, të drejtat civile dhe kauza të tjera humanitare, duke lënë pas një trashëgimi të qëndrueshme për keqardhjen dhe ndërgjegjen sociale.
Në vitet pas vdekjes së tij, u krye një studim mbi trurin e Einstein që çoi në shumë hetime të synuara për të zbuluar bazën fizike për një inteligjencë kaq të jashtëzakonshme si e tij. Megjithëse disa zbulime emocionuese u bënë gjatë këtij hulumtimi, ajo që përbën vërtet gjenialitetin e tij akoma i atribuohet kuriozitetit, imagjinatës dhe ndjekjes së palodhur të njohurive, siç demonstrohet nga studiues të ndryshëm gjatë historisë.
Albert Einstein: Një Retrospektivë
Vdekja e Albert Einstein shënon një epokë në civilizimin njerëzor sepse na paraqet njëra anë të tij që shpesh harrojmë – njerëzillëkun e tij. Faktin se ai gjithmonë mbeti i vërtetë ndaj shkencës ndërsa mbështeste drejtësinë sociale e bën atë një përfaqësim të përjetshëm të shkëlqesës intelektuale të shkrirë me ndershmërinë morale.
Ndërsa festojmë jetën e këtij njeriu të madh, le të mos harrojmë gjithashtu se sa shumë ndikoi në mendimin shkencor përtej kufijve: duke thënë këtë, le të ndriçohen të gjitha kujtimet tona për Albert nga ato shkëndija që tregojnë drejt realiteteve të panjohura që ende nuk janë eksploruar përpara se njerëzimi të mund ta imagjinonte të mundshme ndryshe.